Μορμόνοι

(Mormons). Οπαδοί μιας θρησκευτικής αίρεσης (περίπου 5.000.000 πιστοί στις ΗΠΑ), γνωστοί κυρίως γιατί αποίκισαν τη Γιούτα των ΗΠΑ και εφάρμοζαν επί αρκετές δεκαετίες την πολυγαμία. Το 1820 ο δεκαπενταετής Τζόζεφ Σμιθ, γιος ενός καλλιεργητή από το Βερμόντ, άρχισε να διακηρύσσει ότι ο Θεός τον διάλεξε για να αναγγείλει μια νέα αποκάλυψη. Δέκα χρόνια αργότερα δημοσίευσε το «ευαγγέλιο» της αίρεσης το Βιβλίο του Μορμόνου: κατά τον Σμιθ, αυτό ήταν η μετάφραση πλακών χαραγμένων σε μιαν άγνωστη για την ώρα γλώσσα, που του εμπιστεύτηκε ένας άγγελος του Κυρίου. Το βιβλίο αφηγείται πώς η Αμερική αποικίστηκε από έναν λαό εκλεκτό του Θεού, την κατοπινή άφιξη, έξι αιώνες πριν από τον Χριστό, ενός νέου λαού με επικεφαλής το Λεχή, έναν άνθρωπο προερχόμενο από την Ιερουσαλήμ· τους πολέμους μεταξύ του Νεφή, γιου και διαδόχου του Λεχή, και των αδελφών του, που καταδικάστηκαν από τον Θεό και μεταμορφώθηκαν μαζί με τους οπαδούς τους σε ερυθρόδερμους· την παραδοχή του Χριστού από τους νεφίτες και τέλος την εξόντωσή τους, το 385, από τους ερυθρόδερμους. Η ιστορία των περιπετειών αυτών, γραμμένη από τον προφήτη Mορμόνο, αποκαλύφτηκε από τον άγγελο στον Τζόζεφ Σμιθ. Η νέα αυτή αίρεση απέκτησε οπαδούς στη Δυτική Αμερική, μέσα σε μια περίεργη κοινωνία που αποτελούνταν από αποτυχημένους βιοτέχνες και εξαθλιωμένους χωρικούς, που ζούσαν κάτω από συνθήκες παρόμοιες με εκείνες των «φτωχών λευκών» των νότιων περιοχών. Στις περιοχές αυτές, εξάλλου, οι γυναίκες ήταν πολύ περισσότερες από τους άντρες, γεγονός από το οποίο προήλθε ο θεσμός της πολυγαμίας, η οποία επικυρώθηκε από νέα «αποκάλυψη» που είχε ο Σμιθ στο Ναούβου του Ιλινόις και από ένα χωρίο του Ησαΐα (Δ,1). Γρήγορα πολλαπλασιάστηκαν οι κοινότητες των Μ. οι oποίοι αμύνονταν ακόμα και με τα όπλα εναντίον της εχθρότητας που προκαλούσαν τα θρησκευτικά τους κηρύγματα και έθιμα. Ο Σμιθ δολοφονήθηκε το 1844 και οι ομάδες των Μ. διώχτηκαν από πολλές περιοχές. Τελικά το 1847 οι Μ. εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Αλμυρής Λίμνης (Salt Lake) και λίγο αργότερα αναγνωρίστηκαν ως οικιστές της περιοχής της Γιούτα. Με την επιχειρηματικότητα και την εργατικότητά τους η Γιούτα έγινε Πολιτεία και η Σολτ Λέικ Σίτι, όπου έχτισαν τον ναό τους, μια από τις μεγαλύτερες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών. Η μορμονική Εκκλησία, της οποίας η οργάνωση θυμίζει αρχαία εβραϊκά πρότυπα, δεν διαφέρει πολύ από τις άλλες προτεσταντικές αιρέσεις, αν εξαιρέσουμε την εξαιρετική αλληλεγγύη των πιστών της και μερικούς ιδιότυπους θεσμούς και δοξασίες, όπως ο σεβασμός για το Βιβλίο του Μορμόνου (που θεωρείται Τρίτη Διαθήκη), η πίστη σε μια επί της Γης βασιλεία του Χριστού και η πολυγαμία. Η τελευταία εφαρμόστηκε κυρίως μεταξύ των ετών 1852 και 1890 και καταργήθηκε στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα. Ο ναός των Μορμόνων στη Σολτ Λέικ Σίτι, ο μεγαλύτερος της αίρεσης και ονομαστός για την ιδιόμορφη αρχιτεκτονική του.